دوره دیسپچری
اگرچه به هیچ عنوان نمیتوان در چند جمله تعریفی از کار دیسپچ ارائه داد اما شاید بتوان گفت که دیسپچ به مراحل اعزام یک پرواز گفته میشود که با رعایت دقیق مقررات و قوانین ایمنی، موازین حقوقی هواپیمایی کشوری و قوانین عملیاتی پروازی همراه باشد با وجود تمام فعالیت هایی که برای این واحد تعریف شده اما شاید واقعا دو ساعت کار در واحد دیسپچ شبیه هم نباشد زیرا که بیشتر کار در این واحد به مسائل غیر قابل پیش بینی بستگی دارد.واحد دیسپچ تمام اطلاعاتی که لازم است تا یک هواپیما از روی زمین بلند شود، جمع آوری کرده و تفکیک میکند، در واقع همه ی اطلاعاتی را که هر خلبان برای انجام پرواز نیاز دارد دیسپچر پرواز در اختیارش قرار میدهد. با این حال این واحد تمام مراحل پروازی را لحظه به لحظه از زمانی که یه هواپیما از روی زمین بلند شود و در مقصد بر روی زمین بنشیند دنبال میکند.
مراحل کار در دیسپچ
برای انجام هر پرواز نخستین کاری که در واحد دیسپچ انجام میشود این است که دیسپچرها با توجه به برنامه ای که از واحد عملیات دریافت کرده اند طرح پروازی را تهیه میکنند. از این نظر که آیا دستگاه های ناوبری به درستی کار میکنند و یا مسیر پرواز محدودیتی برای انجام پرواز در آن ساعت و در آن روز خاص نداشته باشد و یا ... به طور مثال ممکن است بعضی مسیرها به دلایلی بسته شده باشد که در آن صورت دیسپچر پرواز مجبور به تغییر مسیر خواهد شد و پس از آماده شدن طرح پروازی که تمام اطلاعات پروازی شامل ارتفاع پرواز، مسیر پرواز، مقدار سوخت، تایپ هواپیما و ... در فرم مخصوص نوشته شده و به دفتری به نام ARO یا همان Air Traffic Services Reporting Office ارائه میشود.
این دفتر پس از دریافت فلایت پلن از طریق واحد مخابرات این طرح را به مرکز کنترل، برج مراقبت و اپروچ فرودگاه مبدا و مقصد و فرودگاه کمکی مخابره میکند.
بعد از این مرحله مدارک لازم دیگری تهیه میشود که طبق مقررات و روش هایی است که در کتاب مقررات دیسپچ آمده است، یکی از مدارک شامل اطلاعیه های هوانوردی مربوط به دستگاه های ناوبری، وضعیت فرودگاه ها و یا هرگونه اطلاعاتی که خلبان جهت ایمنی پرواز نیاز دارد است.
دیسپچر پرواز به صورت لحظه به لحظه اطلاعیه های مخصوص را جمع آوری کرده و فرم Operational Flight Plan را تهیه میکند. در ادامه پس از تهیه مدارک مطابق فرم Dispatch Release این فرم توسط دیسپچر پرواز امضا میشود و ایشان مسئولیت صحیح بودن مدارک را به عهده میگیرد و سپس فرم ذکر شده به خلبان پرواز تحویل داده میشود. پس از اینکه مدارک چک شد توسط کاپیتان امضا میشود و بدین ترتیب پرواز مجاز به انجام میشود.
همه این ها نشان میدهد بدون فعالیت دیسپچ هیچ پروازی اتفاق نخواهد افتاد. این مراحل و کتاب مقررات عملیات و مدیریت پرواز در 4 مرحله بازرسی به تائید واحد ایمنی IATA میرسد.
حساسیت های ویژه واحد دیسپچ
همه ی فعالیت هایی که گفته شد نشان دهنده ی حساسیت ویژه واحد دیسپچ است. یک دیسپچر میبایست کلیه دروس تخصصی را در طی دوره ی آموزشی خود بگذراند و علاوه بر آن همواره اطلاعات خود را به روز نگه دارد. همه ی اینها به همراه استرس ناشی از حضور در این بخش و آلودگی های صوتی و محیطی فرودگاه، کار در این واحد را به یکی از سخت ترین مشاغل حوزه ی هوانوردی تبدیل میکند.
حساسیت صد درصدی این واحد و مسئولیت دیسپچر پرواز ها در ایمنی یک پرواز ،حق خطا کردن را از آنان سلب میکند و با اینکه کار در صنعت حمل و نقل هوایی مجموعه ای از زنجیره های کاری به هم پیوسته است، ولی هر خطایی در دیسپچ با ایمنی پرواز ها مستقیما در ارتباط است.
دوره آموزش دیسپچ
آموزش یک دیسپچر پرواز شامل دوره ی 600 ساعته زمینی است که در آن سر فصل ها و دروس زیر تدریس میگردد و کلیه آموزش ها زیر نظر صنایع هوافضا ققنوس اصفهان است.
1. (Annex 2 (Rules of the Air - قوانین هوانوردی
2. (Annex 3 (Meteorology - هواشناسی
3. (Annex 6 (Operation of Aircraft
4. (Annex 10 (Radio Telephony - مکالمات رادیویی
5. (DOC 4444 (PANS-ATM
6. Instrument ابزار دقیق هواپیما
7. CR3
8. Performance
9. Aerodynamic
10. Weight and Balance
11. (Airway Manual (Jeppesen
12. (AIP (Aeronautical Information Publication
13. IFR Flight Plan